BITWA KAWALERII AUSTRIACKIEJ Z TURKAMI

Za opinią Hanny Benesz
Malarz scen batalistycznych, rzadziej pejzaży. Był uczniem portrecisty P. Ykensa i po 1695 - pejzażysty F. Rysbracka. Mistrzem cechu św. Łukasza został w 1704 roku. Podróżował po Niemczech, zabawiając na dłuższe pobyty we Frankfurcie i Norymberdze. Przez jakiś czas, wraz ze swym bratem Fransem, pracował jako malarz nadworny domu Hesse von Kassel. Następnie mieszkał w Amsterdamie, gdzie na zlecenie handlarza dzieł sztuki, Jacoba de Vos, wykonywał kopie według Jana Brueghla Aksamitnego i Jana Griffiera. Do rodzinnej Antwerpii powrócił około 1723 roku. Malował głównie sceny batalistyczne i potyczki kawaleryjskie w stylu Adama Fransa van der Meulen. Obrazy Carla Breydela, malowane z dużą swadą artystyczną, o ożywionej fakturze, i raczej luźnej kompozycji, charakteryzujące się mnogością małych figur, znajdują się w wielu europejskich muzeach: Antwerpii, Brukseli, Lichtenstein, Florencji, Norymbergii, Sztokholmu.
Prezentowany obraz ukazuje doskonały, a zarazem typowy przykład malarstwa Breydela. W rozległym pejzażu, ujętym w kompozycyjne ramy, które tworzą wysmukłe formy drzew, w dolinie nad zatoką z miastem portowym w tle, toczy się bitwa. Mnogość barwnych postaci, ujęta jest z wielką swobodą, efekt dynamiki ruchu uzyskany w całej pełni i krasie. (…) W sferze formalnej, zwłaszcza w swobodnym pędzlu miękko i malarsko kształtującym postaci ludzkie i sylwetki koni, Breydel zbliża się do swego flamandzkiego poprzednika, Adama Fransa van der Meulen. Biały, wspięty rumak, w omawianym wypadku powtórzony dwukrotnie - niemal w centrum przedstawienia i w prawym narożniku, to częsty akcent, rodem z kolei z malarstwa Philipsa Wouwermana, który skupia uwagę widza i ożywia kompozycję mocnym akordem. Kolorystyka obrazu jasna, niemal pastelowa, szarości i błękity pejzażu i rozległej partii nieba, skontrastowane z licznymi plamami koloru lokalnego barwnych kubraków walczących kawalerzystów. Kompozycja omawianego obrazu, zbudowana na analogicznej zasadzie, jak inny sygnowany obraz Breydela z Musées Royaux des Beaux Arts de Belgique w Brukseli (nr inw. 18) flankowana jest przez smukłe drzewa i zamknięta od strony horyzontu falującą linią wzgórz. Plan pierwszy i drugi, zapełniony sceną bitewną tworzy fryz, ograniczony z lewej strony ciemnym trójkątem tzw. kompozycyjnego "repoussoir`u". Aczkolwiek obraz z Brukseli stanowi najbliższy materiał porównawczy, omawiana Bitwa kawalerii austriackiej z Turkami jest dziełem o wiele większej harmonii i spójności, ponadto reprezentuje walory artystyczne na miarę Złotego Wieku malarstwa flamandzkiego, choć powstało już w wieku następnym (1 ćw. XVIII w.). Zwłaszcza w mistrzowski sposób osiągnięta została w tym wypadku równowaga pomiędzy trzema zasadniczymi strefami - partii nieba, przepięknego pejzażu z uroczą wedutą miasta portowego oraz dynamicznej i nasyconej barwami zasadniczej sceny batalistycznej.
Nie budząca wątpliwości sygnatura, walory artystyczne, przeanalizowane powyżej, i bardzo dobry stan zachowania decydują o tym, że obraz stanowi autentyczną rzadkość na rynku antykwarycznym i usprawiedliwia opinię w samych superlatywach.